środa, 7 listopada 2007

Gekon Leśny

WyglądGekon leśny często nazywany jest również Gekonem bibroni, jest średniej wielkości jaszczurką z rodziny Gekkonidae dorastającą do 20 cm, choć przeważnie nie przekracza 15cm. W terrarium żyje stosunkowo długo nawet do 15 lat. Budowa ciała jest dość regularna, na trójkątnej głowie widnieje para złotych oczu. Barwa ciała może przyjmować jeden z wielu odcieni beżu i brązu. Grzbiet jest ozdobiony kilkoma poprzecznymi paskami koloru czarnego lub ciemno brązowego. Palce są wyposażone w przylgi które umożliwiają gekonowi wspinaczkę po ścianach, sufitach i innych powierzchniach. Utrzymanie Pachydactylus bibroni nie sprawia większych problemów jednak bardzo trudno się oswaja i nie należy brać go na ręce. Jest bardzo szybki i skoczny, w chwili gdy poczuje się zagrożony nie waha się ugryźć.Biotop i zachowanieNa wolności głównie zamieszkuje Afrykę, najczęściej można je spotkać wśród szczelin utworzonych przez skały, zdarzają się jednak przypadki w których gekony te osiedlają się w opuszczonych domostwach. Tworzą grupy składające się z 15-20 osobników. W hodowli terraryjnej z powodu zbyt ograniczonej przestrzeni i terytorializmu samców w jednym zbiorniku możemy trzymać tylko jednego samca. Pachydactylus bibroni prowadzi nocny tryb życia, choć czasem można je spotkać za dnia wygrzewające się na skałach i kamieniach. Po zmierzchu gekony biborna wychodzą z ukryć i rozpoczynają polowanie na drobne bezkręgowce i owady.TerrariumWymagają terrarium stepowego o minimalnych wymiarach 70x40x40 dla samca z kilkoma samicami. Tylne ścianki terrarium możemy wykleić kamieniami, kora lub piaskowcem, ułatwi to gekonom wspinaczkę i będzie odzwierciedlać ich naturalne warunki. Jako podłoża możemy użyć piasku lub mieszanki pisaku z torfem. Musimy zapewnić dość sporą ilość kryjówek w tym celu umieszczamy kamienie które powinny być tak ułożone aby tworzyły wiele szczelin, kawałki kory, różnego typu korzenie, można również użyć doniczek przewróconych do góry nogami z wydrążonym wejściem. Wystrój terrarium możemy wzbogacić również o rośliny zarówno żywe jak i sztuczne (jeżeli zdecydujemy się na żywe rośliny musimy dostosować ich wymagania środowiskowe do wymagań gekonów). W terrarium powinny panować warunki zbliżone do naturalnych, temperatura w dzień powinna wynosić od 25 do 30 °C, na wyspie ciepła może dochodzić do 35 °C. W nocy temperatura powinna obniżyć się do 20 - 22 °C. W celu ogrzania terrarium używamy promienników ciepła które powinniśmy tak umieścić aby zwierzęta miały dostęp również do chłodniejszych miejsc. Wilgotność powinna utrzymywać się na poziomie 60-70%. Uzyskujemy ją poprzez spryskiwanie terrarium letnią i odstaną wodą, czynność tą powtarzamy do dwóch razy dziennie. Należy zachować dwunastogodzinny cykl oświetlenia. Wskazane jest aby zapewnić gekonom dostęp do promieni UV, w terrarium najlepszym źródłem UV są specjalne świetlówki emitujące odpowiednie ilości promieni UVB i A. Dzięki promieniowaniu UV jaszczurki wytwarzają witaminę D3, dzięki której zmniejsza się ryzyko powstania MBD, promienie UV również korzystnie wpływają na kolor skóry i samopoczucie zwierząt.PokarmW niewoli Pachydactylus bibroni karmimy głownie rozmaitymi bezkręgowcami. Chętnie zjadają: świerszcze, mączniaki, karaczany, muchy, koniki polne, ćmy. Latem bardzo wskazane jest aby uzupełniać dietę naszych pupili o plankton łąkowy. Należy jednak uważać aby owady nie pochodziły z terenów zanieczyszczonych. Stanowczo należy unikać podawania owadów uzbrojonych w żądła i larw much. Również zbyt częste podawanie mączniaków jest szkodliwe. Nie powinniśmy zapominać aby wzbogacać dietę naszych podopiecznych o wapno i inne preparaty witaminowe. Bogata i różnorodna dieta będzie korzystnie wpływać na kondycję i długość życia jaszczurek.RozmnażanieRozpoznanie płci u gekona leśnego nie powinno sprawiać większych problemów. Główną cechą dzięki której możemy rozpoznać płeć są białe plamki które występują na ciele samca oraz zgrubienie nasady ogona. Płeć można ocenić również po takich rzeczach jak: zachowanie i wielkość, ale to nigdy nie daje pewności.Obserwowanie godów tego gatunku jest bardzo interesujące, można zaobserwować takie rytuały jak wzajemne lizanie się po pyszczkach, 'wślizgiwanie' się pod siebie. Takie czynności są powtarzane każdego wieczoru przez dwa dni, w trzecim dniu zazwyczaj dochodzi do kopulacji która trwa zaledwie kilka minut. Po około miesiącu od zapłodnienia samica składa przeważnie 2-3 jajka w starannie wybranym przez siebie wcześniej miejscu. Jajka najlepiej od razu przenieś do inkubatora, lecz przed tym należy leciutko zaznaczyć miękkim ołówkiem górę jajek aby zapobiec obróceniu się ich. Po okresie 3-4 tygodni samica składa kolejną partie jajek. Inkubacja trwa około 60-80 dni. Temperatura w inkubatorze powinna wynosić 28-30 °C, a wilgotność stale powinna wynosić 80%. Należy unikać raczej pozostawiania jaj w terrarium bo trudniej jest kontrolować tam temperaturę i wilgotność. Po okresie około 70 dni wykluwają się młode które mają około 5-6cm. Młode gekonki przenosimy do niewielkiego terrarium urządzonego jak w najprostszy sposób. Karmimy je małymi świerszczami. Młode osobniki w okresie szybkiego wzrostu najbardziej są narażone na powstanie krzywicy dlatego niezmierni ważne jest aby miały stały dostęp do promieni UVB oraz aby maiły regularnie wzbogacany pokarm o wapno i witaminy.

wtorek, 6 listopada 2007

Agama Błotna

Agama błotna często jest też nazywana agamą chińską, wodną czy zieloną. Zwykle dożywają 15-20 lat, jednak przy dobrej opiece mogą żyć nawet dłużej. W hodowlach amatorskich są jeszcze dość rzadkimi zwierzętami, chociaż ostatnio coraz częściej można je spotkać w sklepach zoologicznych. Oswojone są bardzo spokojne w stosunku do człowieka i rzadko przejawiają agresję. Dobrze chowane są bardzo wdzięcznymi, dość sporymi podopiecznymi, którzy w terrarium mogą przeżyć wiele lat, ciesząc oko hodowcy swym pięknym, jaskrawozielonym ubarwieniem i smukłą sylwetką. Agama błotna występuje w rejonie od południowych Chin po Tajlandię. W naturalnym środowisku możemy ją spotkać nad gęsto porośniętymi roślinnością brzegami rzek, gdzie zazwyczaj wyleguje się na gałęziach drzew, zażywając słonecznych kąpieli. W razie niebezpieczeństwa jaszczurki te potrafią skoczyć z dużej wysokości do wody, nie wyrządzając sobie przy tym żadnej krzywdy. Są świetnymi pływakami i gdy znajdą się w wodzie zaczynają pływać, machając na boki swoim długim ogonem, trzymając przy tym nogi ściśle przylegające do ciała. Potrafią również, podobnie jak agamy kołnierzaste i bazyliszki, biegać na tylnych nogach. Muszą mieć jednak do tego bardzo dużo przestrzeni, a w naszych małych terrariach jest to zazwyczaj niemożliwe. Na wolności agamy żyją w małych grupkach, samiec z kilkoma samicami. Można wtedy u nich zaobserwować wyraźną hierarchię - w terrarium władzę sprawuje dominujący samiec. Zajmuje on zazwyczaj najwyższe gałęzie, skąd może patrzeć na stadko swoich samic i potrząsać głową, dając do zrozumienia innym samcom, że ten teren należy do niego i nie wolno się tam zbliżać. Samice są z reguły spokojniejsze. W przeciwieństwie do samców tolerują osobniki tej samej płci i zajmują niższe gałęzie. Z wyglądu agama błotna przypomina trochę legwana zielonego. Jest to największa jaszczurka ze wszystkich agam, wyrośnięte osobniki mogą osiągać nawet 100cm długości. Przeciętnie jednak samce nie przekraczają 90cm, a samice mają około 70cm. Kolor skóry może mieć różne odcienie zieleni, od jasnej oliwkowej, do ciemnej morskiej. Na grzbiecie jest nieco szarawy. Gardło ma kolor od jasno-żółtego poprzez pomarańczowe do czerwonego. W poprzek tułowia biegną turkusowe paski. Ogon jest bocznie spłaszczony i stanowi dwie trzecie długości agamy. W poprzek przedzielają go na przemian brązowe i zielono-żółte pasy. Gdy agama czuje się zagrożona może nim uderzyć napastnika, pomaga jej także w utrzymywaniu równowagi i podczas pływania. Na grzbiecie, od głowy aż do ogona, biegnie niewysoki grzebień, który zazwyczaj jest wyższy u samców, a mniej widoczny u samic. Agama błotna posiada bardzo mocne, dobrze umięśnione, tylne łapy, dzięki czemu może bez problemu wspinać się na drzewa i biegać na 2 nogach. Każda kończyna posiada 5 palców, z czego każdy zaopatrzony jest w bardzo ostry pazurek (trzeba uważać podczas brania agamy na ręce, ponieważ można zostać mocno podrapanym). Głowa ma kształt trójkątny. Szczęka zaopatrzona jest w małe i zaostrzone zęby, które pomagają w przytrzymywaniu pokarmu. Ugryzienia agam mogą być bardzo bolesne. Język jest lepki i na końcu rozdwojony.
w terrarium agamy można wykorzystać zarówno wytrzymałe, żywe rośliny jak i ich imitacje
Jaszczurki te wymagają terrarium o dużej przestrzeni wewnętrznej (są bardzo ruchliwe i lubią sobie pobiegać) oraz odpowiedniej wysokości ze względu na nadrzewny tryb życia. Odpowiednie wymiary dla 3 osobników (samiec i 2 samice) to 200/70/150cm (długość/szerokość/wysokość), trzeba jednak pamiętać, że im terrarium jest większe, tym lepsze. Oczywiście dla młodych osobników wymiary powinny być o wiele mniejsze, gdyż w za dużym terrarium agama może mieć problemy ze znalezieniem pokarmu, a samemu hodowcy również będzie ciężko zajmować się zwierzęciem. Dla 20cm agamki w zupełności wystarczy terrarium o wymiarach 60/40/60cm. Pomieszczenie powinno rosnąć wraz z jaszczurką i w ciągu jej życia zostaje zmienione 2-3 razy. Ponieważ w terrarium trzeba utrzymywać dość wysoką wilgotność, najlepszym materiałem na jego budowę będzie szkło. Można również zrobić je z drewna, wtedy jednak trzeba je dodatkowo zabezpieczyć przed wilgocią. Ponieważ agamy b. pochodzą z dość ciepłych i wilgotnych obszarów potrzebują terrarium tropikalnego. Temperatura powinna wynosić około 27-30°C w dzień, a pod promiennikiem ciepła może dochodzić nawet do 35°C. Gdy w terrarium jest za ciepło agamy przybierają ciemne barwy i szukają schronienia przed upałem wśród roślin. Temperatura wody powinna wynosić około 24°C, ponieważ gdy jest zbyt zimna, jaszczurki nie chcą do niej wchodzić. W nocy wystarczy temperatura pokojowa (22-24°C).Wilgotność wysoka, w dzień około 70%, w nocy może dochodzić nawet do 90%. Gdy jest zbyt niska może dojść do przesuszenia skóry, co powoduje między innymi wypadanie kolców z grzebienia i problemy z wylinką.
większość czasu agama spędzać będzie na konarach i półkach terrarium
Urządzając terrarium dla agamy powinniśmy wzorować się na jej naturalnym środowisku. Na główny wystrój powinny się więc składać liczne, rozgałęzione konary, najlepiej nieokorowane, wyglądają wtedy naturalniej i przydają się jaszczurce podczas zrzucania wylinki. Nad takimi gałęziami powinna być zawieszona lampa grzewcza (lub więcej, w zależności od wielkości terrarium), pod którą agama będzie się wygrzewać. W terrarium powinna znajdować się również świetlówka wydzielająca promieniowanie UV (jeśli się go nie zapewni jaszczurka może nabawić się krzywicy). Można ją kupić w dobrym sklepie zoologicznym. Bardzo przydatny w terrarium jest również podgrzewany, duży zbiornik wodny. Pomaga on utrzymywać odpowiednią wilgotność, a agamy chętnie z niego korzystają, załatwiając w nim potrzeby fizjologiczne. Musi być na tyle głęboki, aby agama mogła się w nim spokojnie zanurzyć i stanąć, opierając się łapami o dno. Ścianki terrarium najlepiej jest czymś wyłożyć, np. korą lub korkiem, ponieważ jaszczurki często, gdy się czegoś przestraszą, uciekają i nie zauważając szyby rozbijają sobie o nią pysk, a rany dość długo się goją. Poza tym ścianki terrarium wyłożone korą zwiększają powierzchnię życiową jaszczurek, moja agama bardzo lubi się po niej wspinać i czasem nawet spędza tam noc. Dobrze, gdy terrarium jest dość gęsto obsadzone roślinnością. Zwiększa to estetykę terrarium, a zwierzęta na pewno mają również o wiele lepsze samopoczucie. Rośliny pomagają w utrzymaniu wysokiej wilgotności. Jednak wybierając rośliny do terrarium należy uważać, aby były one mocne, ponieważ delikatne prędzej czy później zostaną zniszczone przez agamy. Należy również wziąć pod uwagę ich wymagania co do wilgotności, temperatury i oświetlenia. Powinno się unikać trujących roślin, gdyż pomimo tego, że agamy błotne jedzą głównie pokarm pochodzenia zwierzęcego, to czasami nie pogardzą również świeżą zieleniną. Jako ściółki w terrarium można użyć ziemi lub torfu. Dobrze utrzymują wilgotność, jednak, gdy wyschną, zaczynają pylić. Kupując ziemię lub torf w kwiaciarni należy uważać, aby nie było w nich żadnych nawozów sztucznych, ponieważ połknięte przez jaszczurkę mogą jej zaszkodzić. Piasek nie nadaje się, ponieważ połknięcie go przez agamę również może się źle skończyć. Poza tym nie wygląda zbyt dobrze w terrarium tropikalnym. Moim zdaniem najlepszą ściółką do terrarium jest kostka kokosowa. Bardzo dobrze trzyma wilgotność i wygląda naturalnie. Po zamoczeniu 1kg kostki w wodzie otrzymujemy kilka litrów podłoża.
Na wolności agamy błotne żywią się różnymi drobnymi owadami, ślimakami, rybami, dżdżownicami i małymi bezkręgowcami. Ich dieta jest bardzo zróżnicowana i bogata w witaminy. W hodowli niestety ich jadłospis nie jest już tak urozmaicony, a pokarm trzeba uzupełniać w różne preparaty witaminowe i wapń (do jego przyswajania potrzebna jest witamina D3, a do jej wytworzenia konieczne jest promieniowanie UV) Szczególnie ważne jest to w przypadku młodych osobników, które są bardziej narażone na różne choroby i gdy nie zapewni im się wapnia bardzo szybko mogą dostać krzywicy. Młode osobniki karmimy codziennie, starsze (około 40cm), co około 2-3 dni. Należy dać jaszczurce jeść tyle ile chce, należy jednak uważać, by jej nie przekarmiać, gdyż to może być również powodem chorób. Żywienie w niewoli W niewoli agamy chętnie jedzą świerszcze, karaczany, mączniki, drewnojady, szarańcze, muchy, dżdżownice, ryby, noworodki mysie oraz ślimaki. Im dieta bardziej urozmaicona, tym lepiej dla zdrowia naszego podopiecznego. Na niektóre pokarmy trzeba jednak uważać, ponieważ podawane w zbyt dużej ilości mogą zaszkodzić. Mączniki i drewnojady mają bardzo twardy pancerz chitynowy, który jest ciężkostrawny dla jaszczurek. Dlatego nie powinno się ich zbyt często podawać, a najlepiej skarmiać tylko osobniki będące świeżo po wylince, którym pancerzyk nie zdążył jeszcze stwardnieć. Należy również uważać z dżdżownicami. Zakompostowniki (dżdżownice) sprzedawane w sklepach wędkarskich trzymane są w małych opakowaniach w bardzo dużych ilościach. Z tego powodu napakowane są własnymi odchodami i przed podaniem ich jaszczurce należy dzień przetrzymać je bez ściółki, aby się przeczyściły. Pokarm ten jest bardzo bogaty w wapń, nie należy jednak ich również zbyt często podawać, ponieważ śluz, którym są pokryte, jest toksyczny. Także muchy nie powinny być jedynym składnikiem diety agamy, ponieważ jest to praktycznie sama, bezwartościowa chityna. Uwaga: W żadnym wypadku nie wolno dawać agamie do jedzenia larw much sprzedawanych w sklepach wędkarskich. Posiadają bardzo twarde pancerzyki chitynowe, które są ciężkostrawne dla jaszczurki. Poza tym jeśli larwa zostanie w całości połknięta, to zanim umrze może z łatwością swoim aparatem gębowym poprzecinać przewód pokarmowy gada. Takie przypadki kończą się śmiercią! Owady złapane na wolności W lato menu naszych podopiecznych można wzbogacić o plankton łąkowy. Pokarm taki jest szczególnie wartościowy, ponieważ takie zwierzęta, mieszkając w naturze, mają bardzo urozmaicone pożywienie i są bogate w witaminy. Głównie będą to koniki polne, pasikoniki, pająki, ćmy i inne owady. Należy unikać zwierząt posiadających żądła takich jak osy czy trzmiele. Owady można łapać tylko na czystych, oddalonych od zanieczyszczonych dróg, łąkach. Pokarm roślinny Jako urozmaicenie daje się również pokarm roślinny, pomimo że agamy to zwierzęta preferujące pokarm zwierzęcy. Podajemy im (przed tym dokładnie umyte i osuszone) drobno pokrojone liście, owoce i warzywa. Nie wolno im jedynie podawać kapusty i sałaty (mogą być powodem biegunek), rabarbaru, szczawiu (jego kwas powoduje odwapnienie organizmu).
Płeć można rozpoznać dopiero u starszych agam, mających około 18 miesięcy. Samiec jest większy i mocniejszy z budowy. Jego grzebień jest wyższy, a głowa bardziej szeroka. Nasada ogona jest poszerzona i występują na niej dwie wypukłości, ponieważ znajduje się tam podwojony narząd kopulacyjny - półprącie (hemipenes). U samca są również o wiele bardziej uwidocznione pory udowe. Rozmnażanie na wolności Okres godów przypada dla agam od grudnia do stycznia. Samica składa około 8-12 jaj i zagrzebuje je w wilgotnym podłożu na głębokość około 20cm. Rozwój zarodkowy w temperaturze 27-30deg;C trwa 65-101 dni. Małe agamki, po wykluciu, tworzą grupy i żyją w nich aż do osiągnięcia dojrzałości płciowej. Rozmnażanie w niewoli Agamy błotne osiągają dojrzałość płciową po 2 latach, przy długości około 50cm. Należy jednak wziąć pod uwagę to, że tak młode osobniki nie powinny się jeszcze rozmnażać, ponieważ może dojść do śmierci samicy, która zbyt szybko zajdzie w ciążę. Dlatego do rozmnażania wybiera się osobniki starsze, zdrowe i dobrze odżywione. Aby pobudzić agamy do rozmnażania należy je najpierw przezimować. W tym celu obniżamy temperaturę w terrarium do około 24°C w dzień i 20°C w nocy, a oświetlenie skracamy do 10 godzin dziennie. Takie warunki utrzymujemy przez 2 miesiące, po tym czasie klimat musi wrócić do normy. Po zimowaniu agamy powinny rozpocząć aktywność płciową. Samiec zaczyna gonić samicę. Podczas kopulacji chwyta ją za kark, co powoduje niewielkie rany. Powinny się bez problemu same zagoić jednak, gdy są większe należy je czymś odkazić np. rywanolem. Po około 60 dniach od zapłodnienia samica składa w podłożu do 16 jaj (zazwyczaj jest o wiele mniej). Należy je stamtąd szybko usunąć, gdyż mogą zostać zniszczone przez agamy. Przy przenoszeniu do inkubatora należy jednak uważać, by nie obracać jaj, gdyż mogłoby to spowodować śmierć zarodka. Jako ściółki w inkubatorze można użyć mieszanki torfu z piaskiem. Jednak zdaniem większości hodowców najlepszym substratem jest vermiculit. Należy starać się utrzymywać stałą temperaturę oraz wilgotność. Trzeba codziennie spryskiwać podłoże letnią wodą, uważając by nie spryskiwać przy tym jaj, gdyż ich zmoczenie może spowodować zepsucie. Przy temperaturze 29°C inkubacja trwa około 60-70 dni.
OswajanieAgamy pochodzące z hodowli zazwyczaj są przyzwyczajone do obecności człowieka, nie stresują się w jego obecności i z łatwością dają się oswoić. Gorzej jest, gdy jaszczurka pochodzi z odłowu. Takie osobniki zwykle po zbliżeniu się człowieka do terrarium zrywają się do panicznej ucieczki i za nic nie dają się złapać. W takim przypadku najlepsze będzie stopniowe, bezstresowe oswajanie. Z początku powinniśmy przyzwyczaić jaszczurkę do naszej obecności, obserwując terrarium i wykonując w nim codzienne czynności. Po pewnym czasie agama powinna się do nas przyzwyczaić i tolerować naszą obecność. Wtedy można zacząć próby karmienia z ręki. Nie należy przejmować się, gdy za pierwszym razem agama na widok zbliżającej się ręki ucieknie, lecz należy próbować aż do skutku. Z czasem agama pozna, że ręki nie należy się obawiać, i zacznie przyjmować pokarm. Moja agama z chęcią zjada noworodki mysie prosto z ręki, można nawet powiedzieć, że "oblizuje palce". Całkowicie oswojone agamy z radością biegają po opiekunie, najczęściej wdrapując się na jego głowę, którą traktują jak punkt obserwacyjny, bądź przesiadują na nim, mając pazurki wczepione w jego ramię. Spacery po domu Agamy błotne należą do bardzo żywiołowych i ruchliwych jaszczurek. Oswojone osobniki uwielbiają spacery po opiekunie i po domu. Moja agama potrafi godzinami siedzieć przy szybie i drapać w nią, domagając się wypuszczenia. Należy im więc zapewnić codzienne, przynajmniej kilkunastominutowe wypady "w teren", ponieważ terrarium i tak jest przeważnie za małe, aby jaszczurki mogły zaspokoić swoją potrzebę ruchu. Jednak przed wypuszczeniem zwierzęcia należy sprawdzić pokój pod względem bezpieczeństwa. Nie powinno tam być przedmiotów, z których agama mogłaby spaść, wchodząc na nie. Trzeba również sprawdzić, czy przy meblach są jakieś szpary, w które agama mogłaby się wcisnąć. Kuchnia, ze względu na szkodliwe opary i niebezpieczne dla agamy urządzenia takie jak kuchenka, nie nadaje się na miejsce spacerów. Należy również uważać, by inni domownicy nie nadepnęli przez przypadek agamy, oraz pilnować, by nie została zaatakowana przez inne zwierzęta domowe, takie jak pies czy kot. Wypuszczona na spacer agama zwiedza każdy kąt pomieszczenia, często próbując wdrapać się na jego najwyższe punkty, lub szukając szczelin za meblami. Jaszczurki z radością przeskakują z mebla na mebel i uciekają przed opiekunem, unikając powrotu do terrarium. Często agamy znajdują sobie swój ulubiony kącik, w przypadku mojej jest to ciepły monitor, na którym uwielbia przesiadywać. Zazwyczaj również agamy korzystają z tego, że są poza terrarium i załatwiają swoje potrzeby fizjologiczne na podłodze bądź łóżku cierpliwego terrarysty. Wypuszczać na spacery można oczywiście tylko większe (około 40cm długości) i oswojone osobniki. Małe agamki mogłyby bardzo łatwo zginąć w pokoju i wyziębić, co mogłoby się skończyć tragicznie dla naszego podopiecznego. Łączenie W terrarium najlepiej jest trzymać samca z kilkoma samicami. Można wtedy zaobserwować wiele ciekawych zachowań gadów związanych z życiem w grupie. W żadnym wypadku nie można trzymać w tym samym pomieszczeniu dwóch samców, ponieważ dojdzie między nimi do zaciekłych walk, a dominant będzie wciąż dręczył słabszego. W rachubę wchodzi również chów kilku samiczek w jednym terrarium. Zamiast innej agamy możemy jednak wybrać inne zwierzę, choć z reguły mieszanie gatunków nie jest zbyt dobrym pomysłem. Jako współlokator dla agamy nadaje się legwan zielony, bazyliszek płatkogłowy, felsuma madagaskarska. Łącząc agamy z innymi gatunkami należy się kierować głównie wymaganiami środowiskowymi, porą aktywności oraz wielkością przyszłego lokatora. Małe zwierzęta mogą zostać pożarte przez dużą jaszczurkę. Może być również tak, że zwierzęta będą rywalizować o pokarm lub przeszkadzać sobie, gdy np. wybierzemy aktywnego nocą gekona toke. Dlatego też, gdy chcemy łączyć różne gatunki należy zapewnić jak największe terrarium. W żadnym wypadku nie można wybierać na towarzyszy jaszczurek węży, ponieważ nawet, jeśli wąż nie jest w stanie zjeść agamy, to obydwa zwierzaki będą się bardzo stresować swoją obecnością.

Gekon Fałdoskóry

Gekon fałdoskóry (Ptychozoon kuhli), zwany również łopatoogonowym, jest niewielką jaszczurką dorastającą do 20cm. W terrarium dożywa najprawdopodobniej około 7 lat. Jego ciało jest grzbietobrzusznie spłaszczone. Posiada dużą, płaską głowę z dużymi, ciemnymi oczami o zwężonych źrenicach. Palce wyposażone są w pazurki oraz przylgi, które umożliwiają tej jaszczurce chodzenie po gładkich i pionowych powierzchniach. Jego cechą charakterystyczną, od której wywodzi się jego nazwa, są liczne fałdy skórne biegnące od boków głowy, poprzez boki tułowia aż do końca ogona. Występują również między palcami tworząc coś na kształt błony. Fałdy te są cienkie, delikatne i wiotkie. Najszersze fałdy znajdują się na bokach tułowia, które podczas spoczynku zwijają się na brzuchu. Również ogon jest otoczony fałdami, które na początku tworzą segmenty a na końcu "łopatkę" (stąd wywodzi się druga nazwa tego gekona). Fałdy skórne umożliwiają mu dalekie skoki między gałęziami. Skóra gekona jest pokryta drobnymi łuskami, które są bardzo delikatne i prawie nie wyczuwalne w dotyku. Dlatego też nie należy brać tego gekona na ręce, gdyż jego cienka skóra mogłaby zostać łatwo uszkodzona. Jego barwa jest szara, beżowa bądź piaskowa. Na skórze widoczne są liczne szlaczki, które tworzą ciemne i jasne linie. Kolor brzucha jest białoszary. Gekony te są łagodnymi i spokojnymi zwierzętami. Samce są terytorialne, jednak nie tak bardzo jak inne gekony. Łatwo przyzwyczajają się do obecności człowieka, nie należy jednak ich brać na ręce ze względu na ich delikatność. Są zwierzętami mało wymagającymi i doskonale nadają się dla początkujących hodowców, zwłaszcza, że mają dość oryginalny wygląd, zachowania i łatwo się rozmnażają.Na wolności zamieszkuje południowo-wschodnią Azję, Półwysep Indochiński, Półwysep Malajski oraz wiele wysp Archipelagu Malajskiego. Spotkać go można w gęstych lasach tropikalnych, gdzie przebywa wysoko w koronach drzew i na pniach, po których doskonale skacze dzięki obecności fałdów skórnych. Gdy siedzi na korze drzewa przylega do niej tak mocno, że cień zanika i gekon jest praktycznie są niezauważalne dla człowieka. Jaszczurki te żyją zazwyczaj parami i zajmują określony przez siebie teren, broniąc go przed innymi gekonami.Terrarium dla tego gatunku powinno być raczej wysokie niż szerokie. Minimalne wymiary dla pary to 60x60x100cm, a zalecane są o wiele większe. Na materiał z którego będzie terrarium najlepiej nadaje się szkło, choć można je zrobić również z drewna, które należy zabezpieczyć przed wilgotnością. Jako podłoża można użyć torfu, mieszanki ziemi i piasku bądź włókna kokosowego. Ważne jest, aby dobrze trzymało wilgoć. Tylna i boczne ściany terrarium powinny być czymś wyłożone. Może to byś kora, korek lub gips posypany piaskiem. W takim wilgotnym jeszcze gipsie można umieścić różne korzenie, skałki, kawałki kory, łupiny orzecha kokosowego itp. Należy te elementy umieścić tak, aby stworzyć jaszczurce możliwość schowania się. W tylnej ścianie powinien również być umieszczony kabel grzewczy. Gekony chętnie korzystają z takich ścian, wygrzewając się na nich. W terrarium umieszczamy dużo gałęzi i konarów do wspinania. Należy zostawić pomiędzy nimi trochę przestrzeni, aby umożliwić gekonom skoki. Dobrze jest też posadzić rośliny, które polepszą estetykę terrarium, samopoczucie zamieszkujących go zwierząt oraz pomogą w utrzymaniu odpowiedniej wilgotności. Do tego typu terrarium dobrze nadają się filodendron pnący, maranta, difenchabia, monstera itp. Nie można zapomnieć również o miseczce z wodą, a także higrometrze i termometrze.Do hodowli tych gadów potrzebna jest odpowiednia temperatura, wilgotność i oświetlenie. Temperaturę w dzień utrzymujemy na poziomie 27-30°C za pomocą promiennika umieszczonego w rogu terrarium. Gekony będą się pod nim czasami wygrzewać, należy jednak uważać, aby nie miały możliwości poparzenia się o niego. W nocy w zupełności wystarczy tym gekonom temperatura pokojowa, czyli jakieś 22°C. Wilgotność powinna być dosyć wysoka, około 70%. Uzyskujemy ją spryskując codziennie dwa razy terrarium letnią wodą. Wtedy właśnie gekony te zaspokajają swoje pragnienie, spijając wodę spływającą po elementach wyposażenia. W nocy wilgotność podnosimy do około 85%. Gekony fałdoskóre są zwierzętami aktywnymi głównie w nocy. Należy jednak zapewnić im odpowiedni cykl dnia i nocy. Terrarium oświetlamy około 13 godzin, najlepiej za pomocą żarówki, która przy okazji będzie ogrzewała terrarium. Nie wydziela ona tak mocnego światła jak świetlówki i nie drażni oczu gada, którego pora największej aktywności przypada w nocy. Można wtedy czasem zaobserwować gekona w dzień wygrzewającego się pod promiennikiem. Co do tego czy należy używać promieniowania UV jest to kwestia sporna. Niektórzy bowiem sądzą, że gatunki nocne go nie potrzebują. Naświetlanie takie na pewno jednak nie zaszkodzi jaszczurce i od czasu do czasu można użyć lampy Ultravilux, która takie promieniowanie wydziela.Tak jak większość jaszczurek, gekon tez żywi się drobnymi bezkręgowcami. W terrarium karmimy go świerszczami, mącznikami, karaczanami, drewnojadami, ćmami, szarańczą, muchami, pająkami, molami woskowymi i innymi, małymi owadami. W ciepłe, letnie dni możemy wzbogacać menu naszego podopiecznego o plankton łąkowy, czyli koniki polne, motyle i inne małe żyjątka. Należy jednak uważać, by nie pochodziły one z zanieczyszczonych lub pryskanych terenów, ponieważ mogłyby zaszkodzić jaszczurce. Trzeba się również wystrzegać zwierząt trujących, posiadających żądła lub twarde pancerzyki chitynowe. Częstotliwość karmienia zależy od wieku jaszczurki. Młode karmimy codziennie, dorosłe osobniki wystarczy co 2-3 dni. Pożywienie naszych jaszczurek powinno być jak najbardziej urozmaicone i bogate w witaminy. Gdy karmimy je wciąż tym samym pokarmem skracamy im również życie, a ich wygląd i zdrowie nie są takie, jak być powinny. Pokarm wzbogacamy co kilka dni w preparaty witaminowe i wapń.Rozpoznawanie płci jest dosyć proste. Dorosłe samce mają wyraźne zgrubienia u nasady ogona, których nie posiadają samice. Spowodowane jest to obecnością u samców podwójnego narządu kopulacyjnego, czyli półprącia (inna nazwa to hemipenis). Poza tym samce są zazwyczaj większe i masywniejsze niż samice. Rozmnażanie jest łatwe, odbywa się przez cały rok. Samica po kopulacji składa średnio 1-2 jaja w około miesięcznych odstępach między korą drzew lub w dziuplach. Są one pokryte lepkim śluzem, który po pewnym czasie wysycha i są one wtedy praktycznie nie do oderwania. Dlatego też należy je pozostawić w terrarium i dbać o odpowiednie warunki klimatyczne. Przy temperaturze 26-30°C i wilgotności 80% młode gekony wykluwają się po około 65-70 dniach. Mierzą wtedy zaledwie 52-55 mm i są bardzo delikatne. Szybko jednak rosną i osiągają dojrzałość płciową po około roku.

Agama Brodata

Terrarium dla agam powinno być przestronne, naśladujące swym wystrojem biotop zamieszkiwany przez te zwierzęta - pustynie i semipustynie, porosłe krzakami i trawami pustkowia oraz obrzeża lasów. Najważniejsza jest powierzchnia dna, wysokość nie jest tak istotna. Mimo to terrarium powinno zawierać trzy poziomy wysokości - poziom gruntu (dno terrarium), poziom wyższy (np. kamienie, skałki) i poziom najwyższy utworzony przez korzenie czy konary .Jest to istotne ponieważ agamy brodate uwielbiają wspinać się na wyższe punkty obserwacyjne i stamtąd śledzić okolicę. Bez problemu potrafią korzystać z terrarium o wysokości nawet 100cm. Poza tym takie wielopoziomowe terrarium stwarza większą możliwość ruchu dla agamy.Terrarium może być szklane lub drewniano-szklane - z powodu niskiej wilgotności nie ma zbyt dużego ryzyka butwienia drewna.Jako ściółki do suchych terrariów używany jest najczęściej piasek i nie ma większych przeciwwskazań w przypadku agam by go stosować. Agamy nie mają takiej skłonności jak np. gekony lamparcie to zjadania ściółki. Agamy brodate nawet bardzo młode są utrzymywane na piasku przez wielu hodowców. Mimo tego zawsze może się zdarzyć, że jaszczurka będzie pożerać piasek. Dlatego też jako alternatywę polecić można:
· kostkę bukową (kostkę z drzew liściastych)
· kostkę kokosową (lecz nie włókno kokosowe, które nadaje się raczej do terrariów wilgotnych)
· korę (szczególnie warta polecenia jest kora firmy Zoomed, dość drobna, nie mająca ostrych drzazg i nie pyląca)
Wszystkie te podłoża można dostać w sklepie zoologicznym. Torf czy ziemia nie nadają się do suchego terrarium, ponieważ wyschnięte zaczynają pylić. Wiórki drewniane czy papier wyglądają mało estetycznie, jednak brązowy papier pakowy może być używany jako podłoże dla bardzo małych agamek, gdyż jest bezpieczny. Tylną ścianę warto czymś wyłożyć. Nie tylko wygląda to dekoracyjnie, ale i umożliwia agamom wspinaczkę. Szczególnie młode chętnie korzystają z takiej ściany. Najbardziej dekoracyjnie i naturalnie wygląda ściana wyłożona kamieniami, np. piaskowcem, jednak takie terrarium jest bardzo ciężkie. Można także użyć prasowanego bądź wykrawanego styropianu, zaprawy klejowej, kory drzewa korkowego itd.Jeśli do dekoracji używamy korzeni czy konarów z lasu, należy je przed włożeniem do terrarium odpowiednio przygotować. Należy usunąć próchno i zgniłą korę, wymoczyć korzeń w solance i następnie dokładnie wypłukać. Jeśli tego nie zrobimy, możemy spodziewać się wielu nieproszonych gości jak chociażby mrówki. Skałki i kamienie starczy porządnie wyszorować pod ciepłą wodą.Jeśli chcemy użyć do dekoracji roślin najlepiej jest wybrać sztuczne imitacje. Żywe rośliny są przez agamy traktowane jako przekąska, i jeśli jest to gatunek trujący lub został czymś wypryskany może poważnie im zaszkodzić.Jednym z najważniejszych zadań terrarium jest zapewnienie optymalnych parametrów środowiskowych zamieszkującym je zwierzętom. Do utrzymania wysokiej temperatury w terrarium u dziennych jaszczurek używa się lamp grzewczych - mogą być to zwykłe lustrzanki. Lampy takie można tanio nabyć w każdym sklepie oświetleniowym, hipermarketach itp. Bardziej specjalistyczny sprzęt, jak promienniki podczerwieni, znajdziemy w sklepach zoologicznych. Lampy te powinny palić się 12-14 godzin na dobę. W nocy jeśli istnieje konieczność dogrzania terrarium należy używać kabli lub mat grzewczych, ewentualnie czerwonych promienników. Najczęściej starcza temperatura pokojowa jednak zależy to ode tego na ile ciepłe mamy mieszkanie. Temperatura w terrarium powinna wynosić w dzień 25-35°C, przy czym powinny znaleźć się w terrarium punkty cieplejsze i chłodniejsze. Pod promiennikiem temperatura może dochodzić koło 40°C. Lampę grzewczą należy zabezpieczyć metalową siatką (bądź w inny sposób), tak by agama nie mogła się o nią poparzyć. Układamy tam wygodny płaski kamień czy korzeń tak by agamy mogły ułożyć się wygodnie podczas wygrzewania się. W nocy temperatura powinna wynosić około 20-22°C. Same lampy grzewcze nie oświetlają wystarczająco terrarium. Dlatego prócz nich należy zamontować świetlówkę. Należy zakupić specjalną świetlówkę dla gadów, która nie tylko oświetla terrarium ale i emituje niezbędne jaszczurkom promieniowanie UV. Świetlówki takie nabyć można w sklepach zoologicznych. Alternatywą ich posiadania jest codzienne krótkie naświetlanie gada lampą Ultravilux. Jednak i wtedy nie należy rezygnować z dodatkowego doświetlania terrarium.Dodatkowym wyposażeniem są dwie miseczki - jedna w której podajemy pokarm roślinny i larwy owadów, druga na czystą, świeżą wodę. Część agam pije wodę z miseczki, inne wolą spijać wodę po spryskiwaniu lub z pipetki. Przy podawaniu świeżego pokarmu roślinnego zapotrzebowanie na wodę u tego gatunku jest małe. Bardzo zachęcam do wstawienia basenu z wodą, na tyle dużego, by agama mogła się w nim swobodnie zanurzyć. Większość agam bardzo lubi się kąpać, szczególnie, jeśli zostanie nalana świeża woda. Można wtedy zaobserwować jak czyszczą skórę kończynami. Terrarium można spryskiwać raz dziennie, wieczorami lub rankiem. Część hodowców zaleca pozostawienie jednego rogu terrarium stale wilgotnego.Terrarium dla malucha a terrarium dla dorosłej agamyJak powinno wyglądać terrarium dla dorosłego gada lub 20-30cm podrostków zostało już właściwie wyjaśnione powyżej.Jednak w handlu pojawiają się maleńkie agamki, mające niespełna 10cm. Terrarium dla takiego malca musi być oczywiście przystosowane do jego rozmiarów. Zbiornik powinien być niewielki i ciepły, a wystrój minimalistyczny. Wpuszczając tak małego gada do dużego, pełnego korzeni, skał i konarów terrarium kompletnie stracilibyśmy nad nim kontrolę, przegapiając ewentualne złe samopoczucie. Koniecznie należy użyć nowej świetlówki UV. Jako wyposażenie starczy jeden korzeń czy skałka i jedna kryjówka. W odróżnieniu od tego, terrarium dla dorosłych gadów powinno być tak duże jak to tylko możliwe i zaopatrzone w dużo elementów wspinaczkowych a także grubą warstwę ściółki, w której agamy lubią kopać. Agamy brodate są drapieżnikami, preferującymi w diecie dodatek pokarmu roślinnego. Ich taktyka łowiecka polega na zajęciu stanowiska obserwacyjnego i wypatrywanie potencjalnej ofiary. Zauważywszy zdobycz bądź błyskawicznie rzucają się w jej kierunku bądź też podkradają się bliżej i dopiero będąc niedaleko szybko atakują. Niezależnie od tego agamy również wędrują, szukając czegoś do zjedzenia np. jakiś roślin. Polują na wszystko co są w stanie zabić i pożreć. W terrarium należy karmić je przede wszystkim owadami i drobnymi kręgowcami.Głównym pokarmem agam, tak jak i innych jaszczurek w terrarium są świerszcze. Prócz nich można podawać szarańczę, karaczany, niewielkie ilości zoophobasów i mączniaków. Wiosną, latem i wczesną jesienią można urozmaicić dietę gadów bezkręgowcami łąkowymi - pasikonikami zielonymi, konikami polnymi i innymi szarańczakami, ćmami, pająkami itp. Bardzo ważne jest by łapać owady na czystych, oddalonych od miast łąkach! Młodym prócz tego podajemy mysie noworodki (lub noworodki innych gryzoni) a dorosłym jaszczurkom myszy. Raz na jakiś czas można podać mięso lub podroby jak wątróbka czy serduszko, jednak powinno to zdarzać się rzadko. Pokarm roślinny powinien stanowić 10-30% diety i składać się z liści i warzyw.Od czasu do czasu agama może dostać słodki owoc.Rośliny przed podaniem myjemy, osuszamy i kroimy. Jeśli pokarm w terrarium ulegnie zeschnięciu nie ma przeciwwskazań by jaszczurka go zjadła. Mam też do wyboru wiele pokarmów gotowych, które mogą zasmakować agamie - chociażby bezkręgowce z puszki lub konserwy i granulat przeznaczone specjalnie dla brodaczy.
Prócz podanych wyżej pokarmów większość agam chętnie je 'chipsy'. Nie jest to nic innego jak ususzone na słońcu listki akacji a jeszcze lepiej wysokobiałkowej lucerny. 'Chipsy' można wysypać na ściółkę tak by jaszczurka je podskubywała, kiedy ma na to ochotę.Agamom nie należy podawać sałaty, kapusty, rabarbaru, szczawiu. W żadnym wypadku nie należy podawać białego sera lub innego nabiału. Gady nie wytwarzają enzymu umożliwiającego strawienie laktozy, zawartej w tych produktach. Również larwy much (białe robaki) nie są odpowiednim pokarmem dla jaszczurek! Jeśli zostaną połknięte w całości są w stanie poprzecinać przewód pokarmowy zwierzęcia swym aparatem gębowym.Im młodsza agamka tym częściej powinna otrzymywać pokarm. Całkiem maleńkie jaszczurki o długości około 10cm karmimy nawet dwa razy dziennie. Większym podajemy pokarm raz dziennie. Wyrośnięte osobniki powyżej 35cm można już karmić co 2-3 dni. U mnie wygląda to w ten sposób, że gdy Smok (44cm samiec) dostanie mysz przez kolejne trzy dni otrzymuje tylko drobne przekąski w postaci 'chipsów' lub jednego-dwóch niewielkich owadów. Podrostki (wszystkie około 30cm) otrzymują pokarm codziennie.Pokarm należy uzupełniać w witaminy i wapń, jednak przy prawidłowo urozmaiconej diecie i dostępie do promieniowania UV nie ma potrzeby robić tego częściej niż dwa razy w tygodniu dla witamin, i dwa razy - dla wapnia. Zwiększone dawki należy podawać bardzo młodym, szybko rosnącym jaszczurkom, gadom chorym na krzywicę lub MBD oraz samicom w ciąży. Jeśli chodzi o wapń bardzo dobrze jest przyswajane Calcium panthetonicum. Ja z powodzeniem używam sepi, która sprzedawana jest w sklepach zoologicznych z myślą o ptakach. Witaminy można nabyć w sklepach zoologicznych (i te, przeznaczone specjalnie dla gadów są najlepszym rozwiązaniem) lub w aptece (Vibovit). Przy dawkowaniu należy stosować się do instrukcji podanych na opakowaniu.W terrarium powinna znajdować się miseczka z czystą wodą do picia (i/lub basen). Jednak nie wszystkie agamy z niej korzystają (należy pamiętać, że zachęca do tego plusk wody). Można też poić gada z pipetki, nie należy jednak robić tego na siłę. Jeśli agama nie chce pić po prostu w danym momencie tego nie potrzebuje. ZakupNajczęściej agamki kupujemy w sklepach zoologicznych. Wybierając gada spośród innych osobników należy przestrzegać ogólnych zasad doboru zdrowego osobnika (więcej na ten temat w artykule - 'Jaszczurki w terrarium'). Jeśli kupujemy kilka agamek należy liczyć się z ryzykiem, iż gady pochodzą z jednego wylęgu - ma to znaczenie, jeśli planujemy w przyszłości je mnożyć. W takim wypadku lepiej nabyć zwierzęta z kilku źródeł i nie w tym samym wieku. Jeśli nie planujemy hodowli nie ma przeciwwskazań by nabyć rodzeństwo, pamiętając by przy długości około 30cm i wieku 5 miesięcy rozdzielić samce i samiczki.Przyszły właściciel może zastanawiać się, jakiej wielkości gada wybrać. Dla całkiem początkujących terrarystów nie polecałbym bardzo maleńkich około 10cm agamek. Co prawda wychowanie takiego malca sprawia dużo radości należy jednak pamiętać, że tej wielkości jaszczurki są bardziej wrażliwe i delikatne niż osobniki starsze. Z drugiej strony gad wychowany od małego w dobrych warunkach, odpowiednio żywiony będzie na pewno zdrowszy niż taki, który tułał się po giełdach i sklepach zoologicznych. Spośród mojej gromadki kilku agam najzdrowszy i najbardziej okazały jest osobnik, którego otrzymałam, gdy miał 9cm.Jeśli otrzymujemy gada przesyłką o odpowiedni transport martwi się wysyłający. Zwierzęta należy zamawiać tylko u zaufanych osób, bądź w godnym polecenia sklepie, gdyż wtedy nie mamy wpływu na wybór zwierzęcia. W innym wypadku należy zaopatrzyć się w odpowiedniej wielkości lniany woreczek z zaokrąglonymi rogami lub/i kartonik z otworami.Pierwsze dni w nowym domuPo przyniesieniu gada do domu należy skontrolować jego stan, szczególnie, jeśli transport był długi. Jeśli jaszczurka załatwiła się i ubrudziła odchodami można delikatnie obmyć ją ciepłą wodą. Jeśli transport miał miejsce podczas chłodów i gad jest zimny i apatyczny nie należy od razu umieszczać go pod lampą, lecz ogrzewać stopniowo - np. w pokoju a dopiero później włożyć do ciepłego terrarium - w przeciwnym wypadku grozi zwierzęciu szok termiczny.Pierwsze dni w nowym otoczeniu są zawsze najbardziej stresujące dla zwierzęcia. Na szczęście większość agam to gady mało podatne na stresy, szybko aklimatyzujące się. Zdarzają się jednak też osobniki bardziej lękliwe, które przez pewien czas mogą słabo jeść i wciąż siedzieć schowane w kryjówce. Spośród pięciu agam, które miałam w domu tylko jedna dość ciężko przeszła aklimatyzację - prawie miesiąc jadła bardzo słabo - raz na dwa trzy dni przy wielkości 18cm, do tego wciąż siedziała w ukryciu. Pozostałe od początku biegały po terrarium, polowały. Mimo wszystko podczas pierwszych dni należy starać się jak najmniej niepokoić zwierzę by miało czas przywyknąć do nowej sytuacji. Im bardziej lękliwa agamka tym więcej spokoju należy jej zapewnić, powstrzymując się od ciągłego zaglądania do terrarium lub, co gorsza wyciągania zwierzęcia. Po jakimś czasie, gdy agama zaaklimatyzuje się można będzie nawiązać z nią 'bliższy kontakt'.Oswajanie
przesympatyczny charaker i umiejętność rozbawiania opiekuna - żadna jaszczurka nie może się równać pod tym względem z agamą brodatą
Agamki są bardzo ufne i szybko nawiązują kontakt z opiekunem. Najczęściej można wziąć agamę na ręce a ona nie wyrywa się i nie próbuje uciec.( Naukowcy donoszą, że jeśli spokojnie podejdzie się do dzikiej agamy można po prostu podnieść ją i wziąć na ręce!) Jeśli jest inaczej należy rozpocząć proces oswajania od przyzwyczajenia zwierzęcia do swej obecności przy terrarium i prób karmienia z ręki.Jednak wyciąganie z terrarium najlepiej zacząć, gdy agamka jest już spora, 25cm lub większa, do tego czasu zadowalając się obserwacją pupila czy karmieniem go z ręki. Duża, oswojona agama nie waha się biegać po opiekunie, zaglądając w każdy zakamarek lub spokojnie usypiając na kolanach czy w fałdach swetra.Spacery poza terrarium
większość agam brodatych bardzo lubi spacery po pokoju
Na swobodne spacerowanie poza terrarium można pozwalać agamie dość dużej, takiej, która osiągnęła 35cm długości. Mniejsza zbyt łatwo mogłaby się gdzieś 'zawieruszyć' i szybko wychłodzić. Jednak nawet w przypadku sporego gada niezbędna jest kontrola właściciela. Agamy mają tendencję do brania do pyska wszystkiego, co wyda się im jadalne. U przypadku moich bywał to przykładowo... guzik. Oczywiście zjedzenie tego typu przedmiotu może się źle skończyć. Do tego dochodzą zagrożenia ześlizgnięcia się mebli czy upadku wraz z jakimś przedmiotem (np. bibelotami). Właściciel powinien, więc obejrzeć pokój pod kątem bezpieczeństwa zwierzęcia. Osobne zagrożenie dla gada stanowią sami domownicy, którzy mogą jaszczurkę nadepnąć czy przygnieść drzwiami. Z tego też powodu gad, nawet wyrośnięty 50-centymetrowy, nie powinien spacerować luzem po całym mieszkaniu.Agamy zwykle lubią pobyt poza terrarium. Mój samiec ma terrarium wykonane w sposób, który umożliwia mu samodzielne wychodzenie i wracanie do zbiornika (wyjmowana wentylacja). Gdy wyjście jest zamknięte potrafi urządzać dzikie awantury z drapaniem w szybę, kopaniem dziur itp. chcąc wyjść ze zbiornika. Jeśli to nie skutkuje ciemnieje i siedzi 'obrażony' na korzeniu. Wyjęty z terrarium natychmiast jaśnieje. Jego ulubionym miejscem jest parapet, szczególnie w słoneczne dni.Pobyt na dworze
w letnie dni jaszczurkom dobrze robi pobyt na świeżym powietrzu
Pobyt na dworze w letnie, ciepłe dni służy wszystkim dziennym jaszczurkom ze względu na korzystne promieniowanie słoneczne. Dostęp do tego promieniowania można zapewnić na dwa sposoby - umieszczając jaszczurkę w siatkowanej wolierze lub zabierając ja na dwór.Pierwszy sposób jest zdecydowanie najlepszy, jeśli posiadamy przydomowy ogród. Można wtedy zbudować dużą wolierę, w której jaszczurki mogą przebywać całe dnie. Wolierę najłatwiej wykonać rozpinając siatkę na drewnianym bądź metalowym szkielecie. Góra również musi być pokryta siatką gdyż agamy wspinają się. Trzeba pamiętać o zabezpieczeniu woliery przed drapieżnikami takimi jak koty. Dobrze jest też na wszelki wypadek wkopać siatkę na jakieś pół metra w ziemię. W wolierze powinny być zarówno miejsca zacienione jak i nasłonecznione. Nie może zabraknąć basenu z wodą.Jeśli zabieramy jaszczurkę na spacer należy wybrać ku temu najodpowiedniejsze miejsce - czyste i ciche, oddalone od miasta. Może to być las, łąka, ogródek działkowy. Gad powinien być duży, minimum 35cm. Ponieważ agamy są spokojne i nie wspinają się na drzewa nie są potrzebne żadne szelki ani smycz. Nie oznacza to jednak, że jaszczurki te nie potrafią szybko biegać. Właściciel ani na chwile nie powinien spuszczać z oka swojego podopiecznego. Zdarza się, że agamy podczas pobytu na zewnątrz nie tylko podskubują zieleninę, ale również polują na owady. Dobrze jest kontrolować, co jedzą, i zamiast jakieś budzącej wątpliwości rośliny posunąć im przykładowo mlecz.Jeśli agama w czasie pobytu na dworze jest ciemna, podenerwowana lub wyraźnie przestraszona należy oszczędzić jej stresu i pozostawić w domu.Zabierając gada na zewnątrz należy pamiętać o zakresach temperatur, w których dobrze czuje się ten gatunek. Prócz temperatury ważne są też inne czynniki pogodowe. Najlepiej wybierać dni słoneczne i bezwietrzne.Przy omawianiu pobytu jaszczurki poza domem warto poruszyć jeszcze jeden wątek. Ostatnio, w miarę jak gady stają się popularniejsze widuje się ludzi, najczęściej młodych chodzących ze swymi zwierzętami po mieście, pojawiających się w miejscach gwarnych, publicznych jak np. miejskie deptaki, skwerki. Osoby te czerpią przyjemność ze wzbudzanej sensacji i zainteresowania. Postępowanie takie niegodne jest prawdziwego miłośnika zwierząt. Gad w takiej sytuacji przeżywa silny stres, nie rozumiejąc, co dzieje się wokół niego. Wybierając miejsca ciche i spokojne sprawimy, że spacer będzie przyjemnością nie tylko właściciela, ale i zwierzęcia.Zabiegi pielęgnacyjneZabiegi pielęgnacyjne przy agamach prócz podawania pokarmu oraz usuwania wszelkich odpadków z terrarium, powinny również obejmować codzienną kontrolę samopoczucia i zdrowia zwierząt. Uważny właściciel obserwując zwierzęta błyskawicznie dostrzeże niepokojące zmiany w zachowaniu i wypadku własnej bezsilności poszuka pomocy bądź u doświadczonego hodowcy bądź u lekarza weterynarii.Kąpiele w przypadku tego gatunku nie są wskazane. Co najwyżej można zastosować kąpiel w ciepłej wodzie, gdy jaszczurka się mocno zabrudzi bądź cierpi na wzdęcie połączone z niemożnością wypróżnienia się. W przeciwnym wypadku agama będzie zapewne kąpać się sama, w basenie w terrarium.Również nie ma potrzeby przycinania pazurków, gdyż agamy nie drapią tak mocno jak np. legwany zielone, a obcięte pazurki mogłyby utrudnić im wspinaczkę. Warto natomiast poustawiać w terrarium bloki skalne i chropowate konary, które będą pomagały ścierać pazury.
Czynnikami mającymi czołowe znaczenie w profilaktyce chorób jest odpowiednia dieta i warunki życia jaszczurki oraz higiena w terrarium.Przyczyną choroby najczęściej jest, świadome bądź nie, zaniedbanie właściciela. Jednym z częstszych problemów są choroby wywołane złą gospodarką wapnem w organizmie, czego przyczyną jest nieprawidłowa,monotonna, uboga w wapń dieta i brak promieniowania UV, prowadzące do MBD. Innymi przypadłościami, które dotykają agamy są luźny kał, wzdęcie i niemożność wypróżnienia, martwica łap bądź ogona, oparzenia lub inne urazy.Zauważyłam, że rozwolnienie może pojawić się gdy agama zje zbyt wiele świeżego pokarmu roślinnego. Dlatego też nie powinno podawać się go codziennie, a porcje nie powinny być zbyt duże. Pokarm dobrze jest osuszyć przed podaniem. Mimo, że wiele agam może jeść dowolne ilości pokarmu roślinnego bez negatywnych konsekwencji, suszone rośliny są bardzo dobrym wyborem.Przy wzdęciu i niemożności wypróżnienia częstokroć pomagają ciepłe kąpiele połączone z delikatnym masażem brzucha. By unikać takiej sytuacji nie należy podawać dużych ilości larw takich jak mączniak czy zoophobas. Jeśli pomimo kąpieli zwierzę nie jest w stanie się wypróżnić, może być konieczna pomoc doświadczonego hodowcy bądź lekarza weterynarii.Martwica dotyka najczęściej ogona zwierzęcia ( popularne "schnięcie ogona" )ale zdarza się również martwica palców i łap. Efektem jest samoistne odpadnięcie martwej części. Czasem jednak zdarza się, że martwica posuwa się dalej i trzeba zgłosić się po pomoc do lecznicy weterynaryjnej. By nie dopuścić do rozwoju martwicy należy odkażać wszelkie, nawet drobne ranki na ciele zwierzęcia - szczególnie dotyczy to łap i trzymać gada w odpowiednich warunkach. Ma to znaczenie gdyż martwica często bywa efektem urazu - np. w przypadków legwanów bywa wynikiem zaciekłego bicia ogonem o przedmioty przez zwierzę.Drobne skaleczenia czy oparzenia goją się same. Ranki można przemyć rywanolem bądź innym delikatnym środkiem dezynfekującym. Jodyna nie nadaje się do tego celu gdyż w bezpośrednim kontakcie z rankom powoduje silne pieczenie. W przypadku dużych ran czy rozległych poparzeń należy poszukać pomocy u weterynarza. To samo dotyczy wszelkich przypadłości z którymi właściciel nie jest w stanie poradzić sobie samodzielnie. Wybierając lekarza dla naszej jaszczurki należy zwrócić uwagę by była to osoba mająca doświadczenie w leczeniu gadów.
Zachowanie wobec człowiekaAgamy brodate są jaszczurkami ufnymi wobec człowieka, chętnie akceptującymi kontakt z nim. Dotyczy to w szczególności starszych osobników. Nie słyszałam jeszcze o przypadku agresji agamy brodatej wobec opiekuna, chyba, że przypadek dotyczył skrajnie wystraszonego malca. Mój samiec ugryzł mnie tylko raz, gdy atakował terrarium ze straszykami a ja włożyłam dłoń między jego pysk a szybę by nie rozbił sobie nosa. Agamy najczęściej bez oporu godzą się na dotyk opiekuna - branie na ręce, głaskanie i tym podobne zabiegi. Ciężko jednak określić czy takie zachowanie człowieka sprawia im jakąkolwiek przyjemność czy też jest im obojętne. Niekiedy zdarza się, że podczas głaskania agamy kilkakrotnie otwierają pysk i wysuwają język, co jest uznawane przez niektórych terrarystów za wyraz przyjemności u jaszczurek.Jeśli natomiast agama cofa się unikając dłoni, oznacza to, że nie ma ochoty być dotykana. Oswojone osobniki z dziecięcą wręcz ufnością zasypiają na kolanach opiekuna, dając się przenieść do terrarium nawet się nie budząc.Zdarzają się jednak osobniki bardziej niezależne, które wzięte na ręce starają się wyrwać. U mnie taki charakter ma jedna z czterech agam.Zachowanie wobec innych agam - zachowania społeczneKomunikacja pomiędzy osobnikami
samica prezentująca postawę agresywną wobec samca
Jeśli hodujemy w jednym terrarium kilka agam brodatych możemy zauważyć ciekawe interakcje zachodzące pomiędzy osobnikami. Agamy komunikują się pomiędzy sobą kiwaniem łbami czy widowiskowymi "przysiadami" na przednich łapach. Jedną z najciekawszych form komunikacji jest zataczanie szerokich kół w powietrzu jedną z przednich łap przez zwierzę. W języku angielskim zachowanie to nosi nazwę: "waving". Najczęściej jaszczurki reagują w jeden z wyżej opisanych sposobów, gdy w zasięgu ich wzroku pojawi się bądź obca agama bądź też taka, której dawno nie widziały. Nawet przebywając w niewielkim terrarium wciąż razem agamy będą przejawiały te zachowania, jednak ulegną one znacznemu nasileniu, gdy przykładowo ujrzą inną agamę w terrarium naprzeciwko, bądź też, gdy do ich terrarium zostanie wpuszczony obcy, dawno nie widziany osobnik.Zachowania agresywne
agama prezentuje rozłożoną brodę
Dotyczą przede wszystkim samców. Gdy na terytorium dominującego samca "wtargnie" inny osobnik tej samej płci reaguje on kiwaniem łbem i przysiadami na przednich łapach. Broda ciemnieje, może stać się całkiem czarna. Gdy sama manifestacja nie wystarcza dominant rzuca się w stronę intruza i może go pokąsać, jeśli ten nie zdąży ratować się ucieczką. Autorzy "Bearded Dragons and Frilled Lizards" A.Hauschild i H.Bosch donoszą o ciekawym przypadku celowego skonfrontowania dwóch samców P.vitticeps na podłodze dużego pokoju. Oba samce zaczęły wykonywać okrążenia łapkami i kiwać łbami, po czym jeden z osobników zaczął uciekać poruszając się wyłącznie na tylnych koniczynach. Takie zachowanie charakterystyczne jest dla bazyliszków czy agamy kołnierzastej, ale jak widać również dla agam brodatych nie jest to nieosiągalne. Także samice mogą ze sobą walczyć, konflikty bedą dotyczyć również osobników przeciwnej płci, w tym wypadku bardzo często samica atakuje samca, szczególnie, jeśli nie ma ochoty na kopulację do której dąży samiec. Najszczęście jednak konflikty wewnątrz grupy zamieszkującej jedno terrarium rzadko kończą się urazami.Życie w grupie
Stadko agam, żyje najczęściej zgodnie. Zwierzęta jednocześnie polują, razem wygrzewają się pod promiennikiem. Często kładą się jeden na drugim, lub blisko siebie. Jednak sytuacja w grupie młodych może wyglądać zgoła inaczej - więcej na ten temat w dziale rozmnażanie.Jednak właściciel często powinien kontrolować sytuacje w grupie by upewnić się, że nie wystąpił któryś z poniższych problemów:
· Niedożywienie jednego osobnika - jeśli jeden z osobników jest mniejszy i słabszy niż pozostałe może mieć trudności ze zdobyciem pokarmu. Najczęściej pozostałe osobniki wyłapują pokarm przed nim, a nawet, jeśli da radę coś złapać, pozostałe wyrywają mu to z pyska. Przeoczenie tego typu sytuacji może źle się skończyć dla danej jaszczurki. Jeśli posiadamy w stadku takiego "słabeusza" należy podawać mu pokarm osobno, upewniając się, że zjadł. Nie trzeba przy tym wyjmować go z terrarium. Starczy zainteresować stado jakimś pokarmem w dalszej części zbiornika a mniejszej agamie podetknąć pokarm pod nos.
· Agresja w grupie
· Próby krycia u zbyt młodych lub spokrewnionych agam. Pierwsze próby krycia możemy obserwować już przy 30cm długości(około pół roku). Należy pamiętać, że ciąża u tak młodej samicy może skończyć się znacznym osłabieniem, dlatego takim sytuacjom należy przeciwdziałać.
Zachowanie w terrariumDoba agamy powinna składać się z 14 godzin oświetlenia i 10 godzin ciemności. Rano po wyjściu z kryjówki agamy są ospałe, mało ruchliwe. Najczęściej po obudzeniu siedzą jeszcze przez jakiś czas nieruchomo a następnie udają się pod promiennik. Jak większość gadów dużą część dnia spędzają w bezruchu, wygrzewając się i obserwując okolicę. Mimo tego są to ruchliwe jaszczurki, lubiące biegać i skakać. Z moich obserwacji wynika, że najbardziej ożywiają się rano, po wygrzaniu a także pod wieczór. Biegają wtedy po terrarium, często usiłując wydostać się ze zbiornika (szczególnie dotyczy to osobników przyzwyczajonych do przebywania poza terrarium). Szczególnie ożywione stają się w porze karmienia. Moje agamy skaczą w górę na sam widok pudełka ze świerszczami. Nieraz też obserwowałam jak jedna z agam kopała dołek a druga ganiała wypryskujące fragmenty ściółki. Tego typu zachowania sprawiają, że często trudno oderwać się od terrarium z agamami. Przed nocą zaczynają poszukiwać kryjówki. Widać to szczególnie, jeśli gasimy światła w terrarium lampa po lampie imitując naturalne "ściemnianie się". Noc spędzają najczęściej pod jakimś korzeniem lub konarem w dziurze wygrzebanej w ściółce. Zdarza się jednak, że śpią na korzeniu czy nawet wisząc na ścianie terrarium - oczywiście, jeśli jest ona czymś wyłożona. Jeśli wszystkie światła w terrarium gasną jednocześnie a w pokoju jest ciemno agamy zasypiają w tym miejscu, w którym znajdowały się w momencie zgaśnięcia lamp. Dlatego też, jeśli mamy wyłącznik czasowy gaszący wszystkie lampy dobrze jest zostawić światło w pokoju, tak by gady mogły poszukać sobie kryjówek na noc.Zachowanie poza terrariumWypuszczone z terrarium agamy są najczęściej bardzo ruchliwe, biegają i skaczą. Jest to okazja, szczególnie dla zwierząt mających zbyt ciasne terraria, do zaspokojenia potrzeby ruchu. Jednak równie często znajdują sobie jakieś ulubione miejsce, w którym potrafią spędzać całe godziny- w przypadku mojego samca jest to parapet okna, na którym, szczególnie w słoneczne dni, wygrzewa się i z zainteresowaniem obserwując świat za oknem. Ciekawość i instynkt łowiecki tych zwierząt sprawiają, że można je skłonić do ganiania drobnych "uciekających" przedmiotów niemalże jak kota. Przy tego typu zabawach należy jednak bardzo uważać by agama nie chwyciła i nie połknęła czegoś, co mogłoby jej zaszkodzić. Zasady postępowania przy wypuszczaniu z terrarium zostały opisane w rozdziale Opieka.
Rozpoznawanie płci
dorosłe samce mają duże głowy i masywne ciała
Rozpoznanie płci u P. vitticeps możliwe jest przy długości 30cm często nawet nieco wcześniej (hodowcy często podejmują się sexowania świeżo-wyklutych agam). Aby określić płeć zwierzaka bierzemy go w jedną dłoń, ogonem w swoją stronę. Drugą ręką zadzieramy ogon agamy do góry tak by uwidocznić jego nasadę. Należy robić to delikatnie i z wyczuciem, gdyż zbyt mocne podniesienie ogona może skończyć się urazem!. Następnie należy przyjrzeć się nasadzie ogona tuż za kloaką. Jeśli mamy do czynienia z samcem uwidocznią się dwie wypukłości, z obu stron nasady ogona świadczące o obecności podwójnego narządu kopulacyjnego samców - hemipenisa. Jeśli agamka to samiczka ogon będzie bądź płaski bądź zobaczymy jedno wzniesie pośrodku nasady ogona. Najlepiej robić to nad tapczanem by zwierzę niezadowolone z naszych zabiegów nie wyrwało się i nie spadło na podłogę.Rozmnażanie na wolnościPo odbycie godów, na początku października, samice składają 12-22 jaja, które zagrzebują w wykopanym przez siebie tunelu. Zagrożeniem dla jaj są przykładowo warany, których nie powstrzymują nawet długie korytarze. Jeśli jaja przetrwają młode wykluwają się po 89-96 dniach przy temperaturze około 26 stopni. Ich całkowita długość wynosi wtedy 9cm. Do długości 20cm dorastają w niespełna trzy miesiące.Rozmnażanie w niewoli
Agamy brodate dobrze rozmnażają się w niewoli. Restrykcyjne przepisy australijskie dotyczące wywozu zwierząt sprawiają, że kupowane przez nas w sklepach zoologicznych młode agamki pochodzą z hodowli a nie odłowu. Ma to wiele zalet - agamy brodate nie są gatunkiem zagrożonym wymarciem, nie obejmuje ich konwencja CITES. Zwierzęta z hodowli są zdrowsze, nie tak zestresowane jak te pochodzące z natury, życie w terrarium jest dla nich czymś naturalnym, gdyż innego nie znają. Ryzyko występowania endopasożytów jest dużo mniejsze niż u zwierząt pochodzących z natury. Przykładowo w porównaniu z pochodzącą głównie z odłowu agamą czerwonogłową (Agama agama) P. vitticeps aklimatyzuje się w terrarium bardzo dobrze.Jeśli chcemy te jaszczurki rozmnożyć można zastosować sezonowanie - choć najczęściej nie jest to niezbędne. Nie oznacza to, że agamy mają zapaść w sen zimowy. Po prostu przez okres 6-12 tygodni obniżamy nieco temperaturę w terrarium, zmniejszamy czas oświetlenia z 14 do 10 godzin a także słabiej karmimy jaszczurki. Po tym czasie wracamy do normalnej temperatury i czasu oświetlenia, zaczynamy też obficie karmić. Powinno zachęcić to gady do odbycia godów. Samiec podczas aktu kopulacji chwyta samicę za kark, powodując u niej niewielkie ranki. Można odkazić je rywanolem, lecz i bez tego powinny bez problemów się zagoić. W jednym złożeniu może być ponad 20 jaj. Samice młode składają mniej jaj niż starsze.
jajka P. vitticeps w inkubatorze
Po znalezieniu jaj dobrze jest oznaczyć czymś ich wierzch (np. miękkim ołówkiem)- pomoże to uniknąć obracania jaj podczas ich przekładania do inkubatora. Zmiana pozycji jaja mogłaby, bowiem spowodować śmierć zarodka. Temperaturę inkubacji hodowcy podają w granicach 28-31°C. Ważne jest by ustalić jakąś wartość temperatury np.29 stopni i starać się ją utrzymać na tym poziomie przez cały okres inkubacji. Najlepszym substratem do inkubacji, zwiększającym procent wyklucia jest vermiculit, ale niektórzy hodowcy stosują inną ściółkę np. piasek. Młode agamki legną się po około dwóch miesiącach, pokarm zaczynają pobierać od 2-4 dnia. Można odchowywać je w grupie, ale warto odseparować wyraźnie mniejsze i słabsze osobniki, by uniknąć spowolnienia ich rozwoju przez silniejsze rodzeństwo. Jeśli młode nie zostaną sprzedane należy odseparować samczyki od samiczek, gdy tylko można będzie rozpoznać ich płeć. Pozwoli to uniknąć chowu wsobnego.Należy pamiętać, że, mimo iż agamy osiągają dojrzałość płciową dość wcześnie - w wieku około 6 miesięcy przy długości 33-35cm, nie należy dopuścić do pokrycia tak młodej samicy. Stwarza to zbyt wiele zagrożeń dla jej zdrowia. Do hodowli najlepiej przeznaczać osobniki wyrośnięte (40cm i więcej) zdrowe, dobrze odżywione. W okresie ciąży samica ma większe zapotrzebowania na wapń. Należy również podawać jej możliwie urozmaicony pokarm, unikając jednak przekarmiania.Stado młodych
młode, półtora miesięczne, dobrze odżywione osobniki - takim agamkom z czystym sumieniem można szukać nowych domów
Na koniec dość istotna ostanimi czasy kwestia. Wiele osób decyduje się na chowanie parki lub haremu agam licząc na rozmnożenie ich. I rzeczywiście najczęściej się to udaje. Osoby te bądź liczą na zysk bądź pragną odchować młode dla własnego doświadczenia. Rozmnożenie zwierząt, szczególnie pierwszy raz, jest zawsze powodem do dumy. Jednak muszę tutaj podać parę faktów, które być może ostudzą entuzjazm szczególnie amatorów zyskownej hodowli, choć nie tylko:
· agamy brodate są popularne i mnożną się łatwo co powoduje, że rysnek jest nasycony. Nie można oczekiwać, że nabywcy rzuca się na nasze agamki jak na świeże bułeczki.
· samica agamy brodatej znosi od kilkunastu do kilkudziesięciu jaj za jednym razem a w sezonie może je złożyć nawet trzy razy.

· młode należy odchować około miesiąca - wtedy można je sprzedać z czystym sumieniem. Sprzedaż świeżo wyklutych młodych jest złym pomysłem, ponieważ zwierzęta te są bardzo delikatne i łatwo mogą paść u nabywców, a chyba nie o to chodzi.
· młode są bardzo żarłoczne, a wykarmienie ich dobrej jakości pokarmem jak młode świerszcze i karaczany, przy braku własnej hodowli karmowej, jest kosztowne.
· młode są wobec siebie agresywne i ranią się, obgryzajac sobie ogonki a nawet łapki (!) - zjawisko to nasila się gdy dostają mniej pokarmu i gdy żyją w zagęszczeniu. Okaleczone zwierzęta trudno sprzedać. Aby zniwelować ranienie się do minimum młode agamy należy karmić "do oporu" i zapewnić im sporo przestrzeni; najlepiej podzielić je na mniejsze grupy.
· osobie prywatnej może być ciężko znaleść w dogodnym terminie nabywców,a przez ten czas ponosi cały czas koszty utrzymania młodych - prąd, pokarm, witaminy i wapń, zurzycie (koniecznej) świetlówki UV itp.
· wygórowana podaż młodych przy braku odpowiedniego popytu prowadzi do tego,iż wiele osób skarmia młode mączniakami, sprzedaje je kilka dni po wykluciu i bardzo obniża cenę, co zachęca nabywców do nieprzemyślanych zakupów. Są to bardzo niekorzystne dla gatunku i jego miłośników zjawiska.
Wszystko to powoduje, że dobrze zastanowić się czy nie lepszym wyborem będzie jedna agamka bądź grupa tej samej płci.